Những cánh đồng lúa mì – ngô ở tỉnh Hà Nam và nhiều vùng khác tại Trung Quốc đang bước vào thời kỳ mới, khi nông nghiệp không người trở thành xu hướng chủ đạo, thay thế dần phương thức canh tác thủ công.
Tại làng Trương Trang Lý (Hà Nam), giữa nắng hè, máy bay không người lái vút lên kiểm tra đồng ruộng, trong khi hàng loạt drone khác quét qua các thửa lúa vàng, thu hoạch và chuyển ngũ cốc lên xe tải. Hệ thống cảm biến đồng thời kích hoạt tưới tiêu chính xác, đáp ứng nhu cầu nước của đất. Đây là vụ thu hoạch đầu tiên tại trang trại luân canh ứng dụng công nghệ không người lái, do nhóm khoa học Đại học Nông nghiệp Hà Nam thiết kế, hướng tới mục tiêu giảm tối đa sức lao động trực tiếp trên đồng.
Chu Kiến Thạch, Chủ tịch Hợp tác xã máy móc nông nghiệp Thanh Phong, nhận xét: “Trước kia, mùa gặt là những ngày cả nhà vất vả dưới nắng. Giờ đây, máy gặt tự vận hành thay thế hoàn toàn sức người”.
Mùa hè này, các cánh đồng ở Trương Trang Lý đồng loạt triển khai máy gặt, máy kéo, máy gieo hạt và hệ thống tưới tiêu không người lái. Mỗi thiết bị đảm nhiệm một khâu, từ xới đất, phát hiện hạt giống thiếu, giám sát sức khỏe cây trồng đến cảnh báo sâu bệnh. AI điều phối toàn bộ, còn phòng điều khiển cách đó 1 km giám sát qua màn hình lớn, thu nhận dữ liệu vệ tinh Bắc Đẩu để phân tích độ ẩm, mật độ cây và dự báo năng suất.
Theo ông Chu, công nghệ giúp rút thời gian thu hoạch từ 7 xuống 4 ngày, giảm 80% chi phí nước và phân bón, cắt 40% chi phí nhân công, nâng hiệu quả sản xuất thêm 30%.
Không chỉ ở Hà Nam, làng Bành Kiều (Hồ Bắc) cũng dùng drone vận chuyển cam từ vườn tới điểm thu mua, rút thời gian vận chuyển 50-60 kg cam từ 40 phút xuống còn 1 phút. Ban đầu, công nghệ thu hút người dân vì mới lạ, nhưng nay đã trở thành hình ảnh quen thuộc với cả người điều khiển trẻ tuổi lẫn trung niên.
Sự phát triển của nông nghiệp không người lái còn tạo sức hút cho giới trẻ Trung Quốc. Nhiều nông dân Gen Z như Vương Hoàn (21 tuổi, Sơn Tây) chuyển từ công việc đồng áng thủ công sang điều khiển drone, hoàn thành khối lượng công việc gấp nhiều lần so với trước. Hay Đinh Trạch Huy (22 tuổi), tốt nghiệp ngành công nghệ, đã thuyết phục gia đình đầu tư máy gieo hạt không người lái và nhanh chóng làm chủ hàng loạt thiết bị khác.
Trên mạng xã hội, các hashtag “Gen Z lái máy kéo” hay “Thế hệ Z thay đổi nông trại” lan truyền mạnh. Các video nhật ký canh tác bằng drone, nuôi gia súc bằng AI trở thành trào lưu, phản ánh sự chuyển mình của nông nghiệp.
Nhu cầu nhân lực vận hành thiết bị thông minh bùng nổ, kéo theo sự phát triển của các trung tâm đào tạo. Riêng Qingdao Vane Aviation (Sơn Đông) đã đào tạo hơn 15.000 học viên từ đầu năm, gấp ba lần năm trước. Bộ Nông nghiệp Trung Quốc cho biết tỷ lệ cơ giới hóa trong gieo trồng, thu hoạch đã vượt 75%, với hơn 2,2 triệu máy nông nghiệp trang bị hệ thống Bắc Đẩu.
Chính quyền nhiều địa phương hỗ trợ mạnh cho quá trình chuyển đổi: tỉnh Vân Nam trợ cấp tới 14.400 nhân dân tệ để mua drone, thành phố Ninh Đức (Phúc Kiến) chi hơn 88.000 nhân dân tệ cho các khóa huấn luyện miễn phí. Đầu 2025, Cục Hàng không Dân dụng và Bộ Nông nghiệp ban hành quy định quản lý, cấp phép điều khiển drone, với 225.000 người đã được cấp chứng chỉ.
Tuy vậy, chi phí đầu tư vẫn là rào cản. Một drone nông nghiệp kèm giấy phép, phần mềm và phí duy trì hằng năm có thể lên tới 200.000 nhân dân tệ, mức cao với nhiều nông dân. Bên cạnh đó, dân số nông thôn già hóa cũng hạn chế tốc độ phổ cập công nghệ, khi hơn một nửa nông dân tại nhiều vùng đã trên 50 tuổi và ít sẵn sàng tiếp cận thiết bị mới.
Nông nghiệp không người lái vì thế đang vừa mở ra triển vọng lớn cho ngành nông nghiệp Trung Quốc, vừa đặt ra bài toán về đầu tư, đào tạo và thích ứng công nghệ cho cộng đồng nông thôn.
