Ngày càng nhiều người tiêu dùng mua các thiết bị công nghệ nhanh giá rẻ như quạt mini, sạc dự phòng, bàn chải điện… phục vụ nhu cầu tức thời, nhưng không nhận thức được rủi ro môi trường từ thói quen này.
“Công nghệ nhanh” – khái niệm mới mô tả những thiết bị điện tử nhỏ gọn, giá chỉ từ vài chục đến vài trăm nghìn đồng, được mua chủ yếu qua các kênh online. Chúng đáp ứng những nhu cầu ngắn hạn, từ làm mát (quạt mini), sạc pin (cáp sạc, sạc dự phòng), giải trí (tai nghe, bóng bay LED)… Song thực tế, phần lớn trong số này khó sửa chữa, không được tái chế và có tuổi thọ rất ngắn.
Theo Guardian, khảo sát tại Anh cho thấy chi tiêu cho công nghệ nhanh tăng vọt, từ 2,8 tỷ bảng Anh năm 2023 lên 11,6 tỷ bảng Anh năm 2025. Gần 84% người được hỏi từng mua ít nhất một sản phẩm công nghệ nhanh trong năm qua. Đáng chú ý, gần 22 triệu thiết bị bị bỏ xó chỉ sau một tháng sử dụng, dù chứa các kim loại quý như lithium, đồng, vàng.
Tổ chức Material Focus ước tính mỗi năm có tới 1,14 tỷ thiết bị điện tử nhỏ được mua, gần một nửa (589 triệu) bị vứt bỏ, tương đương 19 thiết bị bị thải loại mỗi giây.
Ông Scott Butler, Giám đốc điều hành Material Focus, cảnh báo: “Chúng ta đang bước vào thời đại công nghệ nhanh giống như thức ăn nhanh, thời trang nhanh. Những thiết bị giá rẻ, mỏng manh tràn ngập thị trường, nhanh chóng hỏng hóc và bị vứt bỏ, gây áp lực lớn lên môi trường.”
Khảo sát của tổ chức này chỉ ra, hơn 1/3 người tiêu dùng Anh coi công nghệ nhanh là đồ dùng một lần, chủ yếu vì giá rẻ. “Thực tế, chúng không nên bị vứt bỏ, vì chứa các vật liệu có giá trị và có thể tái sử dụng,” Butler nói.
Nhà khoa học môi trường Laura Young cũng nhấn mạnh, công nghệ nhanh không chỉ chứa hóa chất độc hại mà còn có khối lượng lớn, vòng đời ngắn, tạo ra núi rác điện tử khó xử lý. Giáo sư Catherine Jansson-Boyd, Đại học Anglia Ruskin, cảnh báo công nghệ nhanh có thể lặp lại “con đường hủy hoại” như thời trang nhanh, tác động tiêu cực tới môi trường nếu người dùng không thay đổi thói quen.
Giải pháp mà các chuyên gia khuyến nghị là nâng cao ý thức tiêu dùng, hạn chế coi thiết bị điện tử giá rẻ là đồ dùng một lần, tích cực tái chế, sửa chữa hoặc cho thuê thay vì mua mới. Các mô hình cộng đồng như quán cà phê sửa đồ, thư viện dụng cụ cho thuê đang phát huy hiệu quả, vừa giảm chi phí tiêu dùng vừa kéo dài tuổi thọ sản phẩm.
“Chỉ cần chú ý hơn khi mua, sử dụng và thải bỏ thiết bị điện tử, chúng ta đã có thể giảm thiểu đáng kể rác thải công nghệ nhanh đang đổ ra môi trường mỗi ngày,” Butler nhấn mạnh.
